Linschoten en plantkunde, hebben die iets met elkaar te maken? We zouden haast zeggen: ja, natuurlijk! In zijn Itinerario nam Jan Huygen van Linschoten veel informatie op over de flora, fauna, en geneeskrachtige kruiden en planten van India. Hij nam deze gegevens veelal over van anderen, maar zijn bronnen noemt hij niet.
Misschien horen we er iets meer over tijdens de honderdzeventiende Algemene Ledenvergadering op 28 juni 2025. We zijn dan te gast in de Hortus botanicus in Leiden.
Op zaterdag 16 november 2024 vond de presentatie plaats van deel 124 in de reeks Werken van de Linschoten-Vereeniging. "Een burgerman op avontuur. Herinneringen en schetsen van de reis van Jan Jacob Bertold naar Nederlands-Indië, 1818-
1819" is bezorgd door Sjoerd de Meer.
Bertold werd geboren op het Amsterdamse eiland Kattenburg, waar veel scheepsbouwers, havenarbeiders en zeemanslieden woonden. Zijn vader, een Duitse immigrant, was broodbakker, maar Jan Jacob wilde avonturen beleven en koos voor de zee. Hij leerde het zeemansleven in de praktijk en klom op tot tweede stuurman. Hij maakte reizen naar de Oostzee, Frankrijk, Suriname en als laatste, in 1818-1819, naar Nederlands-Indië. Daarna vestigde hij zich als winkelier in tabak, thee en koffie en later als tabaksfabrikant in Amsterdam. In 1856 vertrouwde hij zijn herinneringen aan de reis naar Nederlands-Indië toe aan het papier. Het is het verhaal van een ‘burgerman’ die op elke bladzijde zondigt tegen de spellingregels, maar boeiend, eerlijk en droogkomisch schrijft. Hij bezocht onder andere Kaapstad en de omgeving van Batavia. In zijn tekst nam hij 45 aquarellen en twee tekeningen op die samen een mooi beeldverhaal vormen. Bertolds geïllustreerde reisverhaal wordt nu uitgegeven met een inleiding en annotaties. Het vormt een belangrijke bron voor de kennis van de vroeg-negentiende-eeuwse geschiedenis van de Nederlandse vaart op Indië.
Dit unieke egodocument wordt bewaard in de collectie van Het Scheepvaartmuseum te Amsterdam. Het is al ruim dertig jaar geleden ‘ontdekt’ door de bezorger, Sjoerd de Meer. Al die jaren bleef het handschrift aan hem trekken en nu verschijnt het dan eindelijk in boekvorm. Het is meteen een goede gelegenheid voor de Linschoten-Vereeniging om ook weer eens naar Het Scheepvaartmuseum te trekken.
Deze middag werd georganiseerd in samenwerking met de Vereeniging Nederlandsch Historisch Scheepvaart Museum.
Na een gezamenlijk congres in 2019, organiseren de Hakluyt Society en de Linschoten-Vereeniging opnieuw een evenement. De workshop "The Futures of Travel Editing" wil een brede discussie op gang brengen over de uitdagingen, mogelijkheden en nieuwe richtingen in het uitgeven en publiceren van historische reisverslagen, de kerntaak van beide verenigingen.
De workshop vindt plaats in de Royal Asiatic Society in Londen (locatie), op vrijdag 4 July 2025 en kan ook online gevolgd worden.
Mnstens twee keer per jaar komen de leden van de Linschoten-Vereeniging bijeen. Onze Algemene Ledenvergaderingen vinden meestal plaats in juni. In het najaar staat gewoonlijk de jaarlijkse boekpresentatie op het programma.
Voor deze bijeenkomsten bezoekt de vereniging steeds een interessante locatie. Zo waren we voor de voorstelling van deel 116 te gast in het Dordrechts Museum, in de geboortestad van Frans Lebret, waar ook diverse tekeningen van de reiziger-artiest worden bewaard. Leden konden tijdens de bijeenkomst daarom direct in contact komen met het werk van Lebret. Of neem nu de voorstelling van het reisjournaal van Gijsbert Heeck, toen we achter de schermen van het Nationaal Archief een kijkje mochten nemen in het kaartendepot en het VOC-depot, waar het originele document van Heeck van dichtbij bewonderd kon worden.
Ook voor de jaarvergaderingen kiest de vereniging steeds een mooie plek. Daar zitten 'klassiekers' bij zoals het Maritiem Museum in Rotterdam, het MuZEEum in Vlissingen of de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Maar we durven ook onverwachte locaties aan, bijvoorbeeld Museum TwentseWelle in Enschede, Museum Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht of de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde in Gent. Deze actviteiten gaan dan gepaard met een lezing, een bezoek aan een tentoonstelling en een gezellige borrel als afsluiter.
Ter gelegenheid van onze honderste verjaardag in 2008 stelde de vereniging een feestprogramma voor, met een jubileumsymposium, de jubileumuitgave "Reizen door de eeuwen heen" en speciale aandacht tijdens de hoorcollege's Zeegeschiedenis aan de Universiteit Leiden.
De Linschoten-Vereeniging organiseerde samen met de Hakluyt Society, onze zustervereniging, het congres "Rethinking Power in Maritime Encounters 1400-1900". Dit congres vond plaats in de Hortus in Leiden op 5 en 6 september 2019.
Op zaterdag 18 november 2023 vond de presentatie plaats van deel 123 in de reeks Werken van de Linschoten-Vereeniging. "Een ontdekking van de wereld in de achttiende eeuw: reisdagboek van de Gentse aalmoezenier Michael de Febure 1721-1722" is bezorgd door Jan Parmentier en Kristin Van Damme.
Voor de presentatie trokken we 20-hoog, naar het Belvédère van de Boekentoren van de Gentse Universiteitsbibliotheek (en voor wie van plan is om er meteen een leuke city-trip van te maken, is hier een website met tips).
Zo’n 300 jaar geleden maakt de Gentse priester Michael de Febure (1663-1755) de reis van zijn leven. In 1721 ging hij op verzoek van de Gentse ondernemersfamilie Maelcamp aan boord van het schip de Sint-Pieter en reisde mee op handelsmissie naar Oost-Indië. Nooit eerder kwam hij van onder zijn kerktoren en zeebenen had hij ook al niet. De Febure zag een heel nieuwe wereld voor hem opengaan. Tijdens zijn reis heen en terug in 1721-1722 naar de zuidwestkust van India, het huidige Kerala, en de steden Goa en Suratte schreef hij zijn ervaringen minutieus neer in een reisdagboek.
Dit unieke egodocument wordt vandaag bewaard in de handschriftencollecties van de Gentse Universiteitsbibliotheek en bleef tot nog toe zo goed als onbekend. Het biedt een boeiende kijk op de handelsreizen die in de vroege achttiende eeuw vanuit de Zuidelijke Nederlanden werden ondernomen. Enkele jaren geleden werd het in de Gentse Universiteitsbibliotheek ontdekt door Dr. Jan Parmentier, voormalig conservator van de maritieme collecties van het Museum aan de Stroom (MAS) in Antwerpen.
Het reisverslag vormde het centrale voorwerp in de tentoonstelling ‘Wonderlijke Voyage’, georganiseerd door het team van Historische Huizen Gent. De tentoonstelling was te zien in de Gentse Sint-Pietersabdij in 2021-2022. Nu voegt de Linschoten-Vereeniging dit reisverhaal toe aan de reeks Werken.
Ook deze keer is het weer gelukt om een passende gelegenheid te vinden voor de ledenvergadering, die én goed bereikbaar is én waar ook een interessante inhoudelijke component in de vorm van een interessante tentoonstelling of lezing is te vinden. Die combinatie werd gevonden bij het Maritiem Museum Rotterdam. De laatste keer dat we hier te gast waren, was alweer in 2017, dus het werd wel weer eens tijd voor een bezoek aan de Maasstad!
Het Maritiem Museum is jarig op 15 februari en werd dit jaar 150 jaar jong. Een passende gelegenheid om hier op vrijdag 17 mei 2024 onze honderdzestiende Algemene Ledenvergadering te houden
Na de presentatie van het reisdagboek van de Gentse aalmoezenier Michael de Febure uit 1721-1722, in november 2023 in Gent, heeft ook nu het programma weer een 'Zuidnederlandse' toets, met een lezing van Tom Dieusaert over zijn boek Rond de Kaap. Isaac Le Maire contra de VOC.
Op 29 januari 2016 was het vierhonderd jaar geleden dat Jacob le Maire en Willem Cornelisz, Schouten Kaap Hoorn ontdekten. De speciaal voor dit jubileum opgerichte "Stichting 400 jaar Kaap Hoorn " heeft een compleet jubileum-jaar georganiseerd met tal van activiteiten. Die concentreren zich – uiteraard – in Hoorn, het vertrekpunt voor Le Maire en Schouten. Met hun uit twee schepen bestaande vloot zetten zij koers naar de uiterste zuidpunt van het Amerikaanse continent, in een poging het monopolie van de VOC op de scheepvaartroutes naar Indië te omzeilen. The rest is history, maar wel een geschiedenis die dit jaar weer volop in de schijnwerpers staat!
Heruitgave reisjournaal Le Maire & Schouten
Ook de Linschoten-Vereeniging droeg haar steentje bij aan de viering van vierhonderd jaar Kaap Hoorn, door in samenwerking met Uitgeversmaatschappij Walburg Pers een herdruk uit te brengen van deel 49, De ontdekkingsreis van Jacob le Maire en Willem Cornelisz. Schouten in de jaren 1615-1617, dat in 1945 als eerste naoorlogse deel werd uitgebracht. De oorspronkelijk tweedelige uitgave, verzorgd door oud-bestuurslid en oud-voorzitter W.A. Engelbrecht en de historicus P.J. van Herwerden, is nu in één band verschenen onder de titel Voorbij het eind van de wereld. De ontdekkingsreis van Jacob le Maire en Willem Cornelisz. Schouten, 1615-1617 en is voorzien van een nieuwe inleiding door Sjoerd de Meer, conservator bij het Maritiem Museum Rotterdam.
Op zaterdag 26 november 2022 vond de presentatie plaats van deel 122 in de reeks Werken van de Linschoten-Vereeniging. "Een jaar bij de ijsberen: het logboek van de Nederlandse Spitsbergen Expeditie 1968-1969" is bezorgd door Hans Beelen, Jacobus de Korte en Fineke te Raa
Voor de presentatie trokken we letterlijk en figuurlijk naar het Hoge Noorden, meer bepaald naar het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen.
Zoekend naar een passende gelegenheid voor de ledenvergadering, die én goed bereikbaar is én waar ook een interessante inhoudelijke component in de vorm van een interessante tentoonstelling of lezing is te vinden, kwam het bestuur uit op Museum Panorama Mesdag. Dit is misschien niet een erg voor de hand liggende locatie voor de leden van de Linschoten-Vereeniging, die geïnteresseerd zijn in reizen en reisverhalen, maar de Linschoten-Vereeniging is van vele markten thuis. En, zoals u uit het programma zult opmaken, het verlangen naar 'de verte' komt bij het museum ook aan bod.
De honderdvijftiende ledenvergadering van de Linschoten-Vereeniging vond dus plaats op zaterdag 24 juni 2023in Museum Panorama Mesdag in Den Haag.
